بررسی حروف اضافه در کردی گورانی در چارچوب معناشناسی شناختی

در پژوهش پیش رو به بررسی معنایی حروف اضاف? گویش گورانی از زبان کردی در چارچوب معناشناسی شناختی پرداخته می شود. معناشناسی شناختی نگاه ویژه ای به پرسمان چندمعنایی و به ویژه چندمعنایی حروف اضافه دارد. از دید معناشناسان شناختی، حروف اضافه نمونه های روشنی از چندمعنایی در هر زبانی هستند. اینان بر این باورند که حروف اضافه دارای یک معنای اولیه و کانونی هستند که با گذشت زمان و بر اثر کاربرد در بافت های گوناگون، دستخوش گسترش معنایی شده و معناهای تازه ای را می پذیرند. ارتباط میان معنای پیشین و معنای تاز? این واژه ها انگیخته و طبیعی است. از این رو، می توان پیوند میان معناهای گوناگون یک حرف اضافه را در قالب شبک? معنایی نشان داد. در شبک? معنایی، معنای اولی? حروف اضافه در کانون قرار می گیرد و دیگر معناها در گرداگرد معنای اولیه به آن پیوند می خورند و یک ساختار سامان یافت? پرتویی را پدید می آورند. نظریه ها و رویکرد های گوناگونی در این زمینه مطرح شده که تازه ترین آنها، الگوی چندمعنایی سامان مند (تایلر و ایوانز، 2001، 2003؛ ایوانز و تایلر، a2004، b2004؛ ایوانز، 2004، 2005، 2006) است. در این الگو معیارهای کاربردی و روشنی برای بازشناسی مفهوم اولیه و مفهوم های مجزای حروف اضافه و سرانجام دست یابی به شبک? معنایی آنها پیشنهاد شده است. از آنجا که تاکنون هیچ پژوهشی پیرامون بررسی معنایی حروف اضاف? زبان کردی دیده نشده است، خواست ما آن است که برای نخستین این کار را با رویکردی شناختی و برپای? الگوی چندمعنایی سامان مند بر روی حروف اضاف? گویش گورانی انجام دهیم. یافته های پژوهش گویای آن است که گورانی دارای پنج حرف اضاف? l?، w?، w?l، t? و ?r? است که هریک دارای معناهای گوناگونی هستند. مفهوم اولی? l? بیان «آغاز، مبدأ و منشأ» است. مفهوم اولی? w? «گیرنده و مقصد» است. مفهوم اولی? w?l «همراهی» است. مفهوم اولی? t? «پایان» است. مفهوم اولی? ?r? نیز «برای و به خاطرِ» است. هریک از این حروف اضافه دارای شبک? معنایی روشنی هستند که پیوند میان مفهوم اولیه با دیگر مفهوم های مجزای آنها را به شیوه ای سامان مند بازمی نمایانند.